از داروغه ناتینگهام تا اداره مالیاتی مدرن

این روزها که چه عرض کنم در دو سه سال اخیر مدام صحبت از اداره محترم دارایی و مالیات است. مدام بر تعداد مودیان افزوده می شود و شناسایی مودیان جدید به هدف اصلی سازمان امور مالیاتی تبدیل شده است.

بدون قصد و غرض این روزها کسب و کار های کوچک و متوسط حال و روز خرگوش مهربان پیری را دارند که در کارتون مشهور رابین هود، لیوانی حلبی به دست داشت و داروغه محترم و قدر قدرت ناتینگهام، با پرتاب سکه‌ای (شما فکر کنید قول و قرار رونق اقتصادی و تسهیلات به شرکت های فناور) همان ته مانده سکه هایی که در لیوان داشت به عنوان مالیات برمی‌داشت. 

ولی زمانی که نیم نگاهی به کشور های توسعه یافته می اندازیم، می بینم داروغه آنها دیگر شمشیر به کمر ندارد و ردایی فاخر به تن کرده است و مامور بهبود وضعیت کشور و مردم آن کشور در کنار فرهنگ‌سازی صحیح مالیاتی است. 

بالای وب سایت سازمان امور مالیاتی آمریکا چنین نوشته است:

Helping people understand and meet their tax responsibilities

به مردم کمک می کنیم تا مسائل مالیاتی را به خوبی درک کنند و به درستی به انجام برسانند.

سید علی علیزاده البته معتقد است: «کاش در سایت ما هم اینطور از قول سعدی می نوشتند»:

خطاب حاکم عادل مثال بارانست             چه در حدیقهٔ سلطان چه بر کنیسهٔ عام

اگر رعایت خلقست منصف همه باش       نه مال زید حلالست و خون عمر و حرام

هدف از این مقاله چیست؟

ما در راتین می خواستیم نشان دهیم ما که تمام مالیات هایمان را می دهیم؛‌ ما که اتفاقا از خوش حسابی دیگر صدای ممیز مالیاتی را هم در می‌آوریم که چه زود به زود و مدام چک می‌آورید و اقساط ارزش افزوده و مالیات را پیگیری می‌کنید؛

به فکر جاهایی هستیم که بزرگترین سازمان های دولتی و عریض و طویل ترین دستگاه‌های کشور که اتفاقا یکی از بزرگترین تاچ پوینت های مستقیم با مخاطب و گستره چند ده میلیونی مودیان مالیاتی را دارد از آن غافل می شوند.

بله، این سامانه که بالاتر از اهمیتی که به دلیل ارتباط تمام شرکت های ریز و درشت و کسب و کارهای مختلف دارد. همین سایتی که در تایتل آن اینگونه نوشته شده : میز خدمت عملیات الکترونیکی مالیاتی

 صفحه ای که شاید روزانه صدها مراجع و مخاطب خصوصی و دولتی و نیمه دولتی دارد و نزدیک به 100 هزار نفر مراجعه ماهانه برای خودش ثبت کرده است.

 شاید همین الان که به آدرس tax.gov.ir مراجعه کنید، ده ها کاربر همزمان آنلاین باشند. از مدیر امور مالی یک شرکت بزرگ گرفته تا حسابدار پاره وقت یک مغازه قصابی. از مدیر فلان شرکت بزرگ نیمه دولتی تا مدیرعامل یک آژانس دیجیتال مارکتینگ. 

تیم مالی ما و شما بارها برای امور مختلف و چک کردن اظهارنامه و موارد مختلف مالیاتی به این سایت سر میزند.

اما تنها چیزی که در طراحی این صفحه در نظر گرفته نشده، راحتی کاربر، زیبایی بصری و طراحی تجربه کاربری است. آن هم برای یکی از مهم ترین صفحات وب ایرانی که اتفاقا متعلق به یک سازمان بزرگ (سازمان امور مالیاتی کشور) و زیر مجموعه یکی از مهم‌ترین و حیاتی ترین وزارت خانه‌های جمهوری اسلامی ایران یعنی وزارت امور اقتصاد و دارایی است.

اما تمام این سازمان بزرگ با این حجم از پشتوانه مدیریتی و مالی و اختیارات مختلف، از مهمترین چیز یعنی درک و فهم صحیح کاربران از لحظه ورود تا انجام تمام امور غفلت کرده است:

از ارتباط ساده و مدرن با مخاطب و طراحی درست در نقطه تماس خودش با چند میلیون کاربر!

ما بین ناتینگهام و تهران، تفاوت قائل هستیم!

همین دو هفته پیش بود که به پیشنهاد آقای علیزاده، بچه های تیم طراحی سایت و فنی راتین سراغ یک کار جذاب رفتیم.

ما در راتین بر اساس تجربه زیاد و دانش بالای تیم فنی و طراحی و البته جسارت پویای جوانی، سراغ بررسی این میز خدمت رنگ و رورفته و ببخشید (با عرض پوزش از دوستان اداره امور مالیاتی که انشالله ما را جریمه نکنند) بدقواره آبی و طوسی رفتیم؛ که از شلوغی و درهم برهم بودنش گاهی یادت می‌رود؛ اصلا قرار بود کجا بروی و چه کاری بکنی.

ما خودمان همیشه به اداره میرداماد مراجعه می کنیم و وب سایت دقیقا به شلوغی همین واحد مالیاتی از پرونده های روی هم انباشته و برخورد زباله وار با نتایج بی حاصل تیم های مالی است.

حرکت مدام بنرهای عریض و طویل همان ابتدای سایت در کنار کلی دکمه و نوشته و توضیحات محتوایی که شاید اصلا نیاز نباشد همان جا مثل یک تخته سیاه پر از نکته و سوال نوشته شوند.

شما وقتی وارد این سایت می شوید بیشتر وارد یک روزنامه دیواری بزرگ می شوید که همه چیز دارد و هیچ چیز ندارد. چون اصلا شما نمی دانید کجا را باید ببینید.

یکجا با انیمیشن و موشن گرافیک طرفی یک جا با یک بنر اخطاریه و هشدار جدی و تخصصی!

در کنار این بر خلاف لوگو و هویت و شعار سازمان امور مالیاتی کشور، نه خبری از رنگ سبز است و نه از شفافیت!

مگر شفافیت اصل اول دوستان مالیاتی برای شرکت ها و مودیان عزیزشان نیست؟ چرا در این پنجره تماس هیچ چیز به سرعت در دسترس نیست؟‌ بهتر بگوییم چرا اصل شفافیت در این سایت دیده نمی‌شود؟

 پس تصمیم گرفتیم کمی در دنیا بگردیم و ادارات مالیاتی و پیشخوان های آنها را بررسی کنیم. از امریکا تا سوئد و سپس این سکو را دوباره باز طراحی کنیم.

نگاهی به طراحی رابط کاربری درگاه خدمات مالیاتی در سطح جهانی

همین حین که داستان ما و دیوار شلوغ داروغه شهر، در حال پیش رفتن است و بچه های راتین یک صفحه حرفه ای و مدرن با توجه به هویت برند و سازمان ( که اینجا یک سازمان دولتی مهم است) طراحی می‌کنند.

با شما یک سر به چند سایت مهم و برتر مالیاتی جهان بزنیم؛ تا هم چند مثال خوب از یک طراحی کاربردی، مناسب و حرفه ای برای درگاه پر مراجعه دولتی ببینم و هم ببینیم نگاه حرفه ای به چه مواردی معطوف است.

و در آخر هم نگاهی بیندازیم به UI DESIGN تیم طراحی سایت راتین که نشان می‌دهد چرا در این ۱۶ سال، ۷۰۰ سازمان و استارتاپ مهم ایرانی را همراه و رفیق و مشتری وفادار راتین شده اند.

از بالا تا پایین صفحه، از لحظه ورود تا وقتی سایت را ترک می کنید همه چیز در اوج شفافیت و حرفه ای بودن است.

شما با ورود به وبسایت، وارد یک فضای مدرن، منعطف در قبال کاربر و البته حرفه ای می شوید.

برای اینکه به درک بهتری از نگاه حرفه ای در سطح جهانی و بین المللی به این موضوع داشته باشیم؛ سه کشور مختلف و پیشرفته از جهان اول را به دلیلی مجزا و متفاوت انتخاب کردیم.

• اول سایت سازمان امور مالیاتی ایالات متحده آمریکا، به عنوان یکی از پرکاربردترین سایت ها در اقتصاد اول دنیا با حجم گردش مالی سالانه در حدود 50 تریلیون دلار آمریکا.
• دوم سایت سازمان امور مالیاتی کره جنوبی، به عنوان یکی از کشورهای پیشرفته آسیایی که در بازی اقتصادی بزرگان وارد شده و مثالی مناسب از مدیریت صحیح اقتصادی و شفافیت مالی و اقتصادی است. 
• سوم هم کشور سوئد را از اروپا و ناحیه اسکاندیناوی انتخاب کردیم. یکی از پنج کشور دنیا از نظر رفاه و سطح خوشبختی مردم. که قطعا این نگاه و مدرنیته مبتنی بر رفاه عمومی در طراحی وب سایت سازمان مهم دولتی به چشم خواهد آمد.

شفافیت اطلاعات و رابط کاربری حرفه‌ای، اولین انتخاب سایت سازمان امور مالیاتی کشورهای پیشرفته است.

سایت اداره خدمات درآمد داخلی آمریکا (IRS)، مینیمال با حال خوب!

سایت Internal Revenue Service به عنوان یک سایت رسمی دولت آمریکا همانطور که در شکل می‌بینید، کاملا منطبق بر رنگ سرمه ای هویت بصری بین المللی این کشور، و دولت مرکزی آمریکا طراحی شده است. 

تقریبا تمام سایت های دولتی آمریکا از این پالت رنگی که شامل رنگ های پرچم ایالات متحده آمریکا می شود استفاده میکنند. نکته ای که در هیچ کجای سایت شلوغ سازمان مالیاتی کشورمان به چشم نمی خورد؟ یعنی یک طراحی که از هویت برندی به نام ایران و دولت جمهوری اسلامی ایران خالی است.

جدای مساله رنگ و هویت بصری، اگر با دقت بیشتر نگاه کنید سادگی، مینیمالیسم مدرن و دسترسی آسان و قابل فهم برای کاربر به همه قسمت های ضروری در ساده ترین شکل ممکن در یک فضای خالی حرفه ای فراهم شده است. این فضا همچنین با بک گراند طوسی کمرنگ از پس زمینه اصلی سایت یعنی سفید مجزا شده است.

شما در همان اولین صفحه ای که پیش روی خودتان می بینید دو یک بنر تصویری از و فرد با حس و حال خوب و انرژی مثبت می بینید که گویی در حال مشاهده سایت و ارسال اظهارنامه مالیاتی هستند؛ اما حال خوبی دارند و این حال خوب احتمالا به شما هم منتقل خواهد شد.

این تصاویر در مخاطب القا حال خوب و مثبتی دارد و در بازه های زمانی مختلف این تصویر تعویض و با پیام های مناسبی مخاطب را به اصل موضوع مالیات بر درآمد واقف و وظایف خود را شفاف می‌کند.

امروز اینطور نوشته بودند:

Helping people understand and meet their tax responsibilities

می بینید در مورد وظیفه صحبت می کنند.

یعنی دقت به تجربه کاربری که قرار است بیاید و در این سایت سازمان امور مالیاتی و مقداری از درآمد سالانه اش را به عنوان دولت، به شما بدهد؛ اما اینکه با حال خوب وارد شود و با حال خوب برود در اهمیت اول باشد. 

در کنارش دسترسی‌های سریع همه چیز از منو، بخش های مختلف و حتی سکشن اخبار و ابزارهای مورد نیاز شما به سادگی تمام و در یک طراحی مینیمال و حرفه ای در اختیار شما قرار گرفته است.

این وب سایت با زبان‌های مختلف و به‌صورت بسیار مشخص و واضح در دسترس است و از همه جای دنیا می‌توان اطلاعات و فرآیند های مالی و مالیاتی در آمریکا را پیگیری کرد.

چند وقت پیش که برای سفری کاری در ترکیه بودم؛ با یکی از شرکت‌های ترک صحبت می‌کردم و می‌گفتم چرا به ایران نمی‌آیید؟

گفت من از قوانین شما اطلاعی ندارم و هیچ جا منبع مناسبی برای کسب اطلاعات پیدا نکردم. فکر می کنم بدون علت هم می‌توانند من را از آنجا بیرون کنند و اموالم را توقیف نمایند!

سایت اداره خدمات مالیات ملی کره جنوبی، رنگارنگ و همه جانبه مثل کی‌پاپ!

در سایت سازمان امور مالیاتی (National Tax Service) کره جنوبی چند چیز جلب توجه میکند.

این سایت هم به پالت رنگی سایت های دولتی کره و رنگ های لوگوی خودش وفادار است.

شما با یک سایت آبی و طوسی برای یک سازمان با لوگو و هویت بصری سبز طرف نیستید.

نکته بعدی رنگارنگی و جذابیت بصری سایت است. شباهتی بی بدیل به فرهنگ کره ای که این روزها به شدت در حال پاپیولار و همه گیر شدن در جهان است.

استفاده از کارتون که اتفاقا این هم جزو فرهنگ سال های اخیر کره گردیده و در سریال های مطرح و فیلم های سینمایی کره ای به راحتی این نمادهای کارتونی و جذابیت رنگارنگ عروسک ها و طراحی هایی این چنینی در اقتصاد و فرهنگ کره ای را شاهد خواهید بود.

یعنی توجه به وفاداری در طراحی سایت به فرهنگ عامه مردم به عنوان کاربران و مخاطبان اصلی سایت. رنگهایی پاستلی و جذاب همه جا جلب توجه می کنند.

برای اینکه درک بهتری از نگاه حرفه ای کره ای ها به عنوان یک اقتصاد آزاد و موفق به مقوله طراحی ui برای یک سایت دولتی مثل سایت اداره خدمات مالیات ملی داشته باشیم. تصویر سایت انگلیسی زبان آن را هم بررسی کردیم.

 صفحه ای که احتمالا بیشتر مورد استفاده تجار خارجی و کسب و کارهای بین المللی و سرمایه گذاران دیگر کشورها باشد.

نگاه حرفه ای و بین المللی به تجربه کاربری برای کاربر خارجی

اولین نکته ای که به محض بالا آمدن این صفحه جلب توجه میکند، سیر طراحی رابط کاربری و حتی ux‌ سایت از فرهنگ کره ای به یک سطح و لول بین المللی است.

این جا خبری از آن رنگارنگی و فضای شادمانه کره ای نیست. فضایی که حتی در فصل پاییز با یک بنر پاییزی حواسش به حس و حال شما هست.

این جا همه چیز مطابق استانداردهای روتین جهانی و با یک پالت رنگی محدودتر طراحی شده است.

این بار با اتکا بر جایگاه کره در جهان در همان بنر اول سایت با یک لوگوی سازمانی و نماد لوکیشن.

البته باز هم مثل همان طراحی اول همه چیز خیای روشن و مشخص در اختیار شماست. از منوهای اصلی تا دکمه‌ها و سکشن‌های ورود به بخش‌های مهم سایت تا اخبار و اطلاعات مهم که به راحتی و بدون هیچ اضافه کاری در طراحی و دیزاین جلوی چشم شما قرار گرفته‌است.

وب سایت سازمان NTS کره جنوبی مثال خوب از نگاه یک کشور توسعه یافته آسیایی به مقوله جهانی‌شدن و اقتصاد آزاد است.

وب سایت سازمان امور مالیاتی سوئد، به سرزمین وایکینگ ها خوش آمدید!

بگذارید همین اول برویم سراغ اصل مطلب.
اینجا هم خبری از طراحی بر اساس یک رنگ بی‌ربط به همه چیز نیست. حتی اگر این ایراد خیلی از سایت‌های دولتی ایرانی باشد، که هیچ پالت رنگی متحد و یکسانی ندارند و هویت بصری ایرانی و ملی در این سایت‌ها دیده نمی‌شود. باید این مسئله یک‌بار برای همیشه حل شود.

این جا هم همه چیز بر اساس رنگ ملی سوئد یعنی زرد است. رنگی که حتی رنگ لباس تیم‌های ملی این کشور در رشته‌های مختلف است و در کنار آبی (یعنی دو رنگ پرچم کشور سوئد) که در لوگوی این آژانس دولتی هم وجود دارد، به عنوان پالت رسمی طراحی وی دیزاین سایت های دولتی این کشور به شمار می‌رود.

 همه چیز به یک جا می‌رسد: سرزمین یخ و اقیانوس!

این گفته ما تکراری شده و از ابتدای متن بارها به شما گفته‌ایم، اما در طراحی سایت سازمان امور مالیاتی سوئد (skatteverket) نیز همه چیز بر پایه شفافیت بنا شده‌است. چون اقتصاد بدون شفافیت یعنی ابتذال مالی و فساد!

این جا حتی طراحی سایت ناشی از فرهنگ سوئدی است. همه چیز سر جای خودش است. همه چیز ساده و در نهایت مینیمالیسم طراحی شده.
۹ باکس مربع که همه چیز را مثل یک تخته با استیکرهای یادآوری جلوی چشمان شما قرار می دهند.

شما از منوی زرد بالای سایت که زیر منوهای هر کدام خیلی ساده و راحت در نوار سفید زیرین‌اش نمایش داده می‌شوند به همه چیز دسترسی دارید.
این جا کره نیست که رنگارنگ باشد یا آمریکا که همان ابتدای ورود یک تصویر گرم از رنگین پوستان امریکایی و بومیان سرخپوست این کشور به روی شما لبخند بزند. این جا سوئد است هشتمین کشور دنیا در تولید ناخالص ملی و سرزمین وایکینگ ها و یخ‌های قطبی!

 یک پیشنهاد راتینی، بر اساس تجربه و تخصص

حالا نوبت راتین شد. یک آژانس دیجیتال مارکتینگ و تبلیغات با 16 سال سابقه از فعالیت در تبلیغات دیجیتال، طراحی سایت و سئو و البته تحقیقات بازار و تسلط به رفتار کاربران.
همه این‌ها که در نظر بگیرید؛ شما هم قبول می‌کنید که با این همه سابقه طراحی سایت که در تیم راتین داریم؛ سخت است سایت سازمان امور مالیاتی یا همان میز آبی و طوسی خدمت عملیات الکترونیکی را ببینیم و تصمیم به یک تغییر یا بهتر بگویم؛ پیشنهاد تغییر به این سازمان مهم نگیریم.
برای همین با پیشنهاد آقای مدیرعامل، تیم طراحی، فنی و محتوای راتین با تشکیل چند جلسه و در طی یک فرایند حرفه‌ای که در سیستم مدیریت پروژه راتین ثبت و اجرا شد؛ تصمیم به باز طراحی سایت tax.gov.ir گرفتند.

راتین و داستان انجام درست یک پروژه !

همانطور که در تصویر بالا می‌بینید، بعد از همان پیشنهاد دو هفته پیش و بررسی سایت فعلی و بدست آوردن دیتاهای لازم، ابتدا یک فریم اسکچ تهیه و در جلسات درون تیمی به تایید سرتیم و مدیرعامل راتین سید علی علیزاده رسید.
بعد از تایید اولیه و تصویب یک هویت بصری و پالت رنگی برای سایت، تهیه وایرفریم نهایی بر اساس داده های تایید شده آغاز شد.

انتخاب پالت رنگی برای هر سایتی باید با در نظر گرفتن هویت بصری و اهداف ارتباطی سازمان نیز هماهنگ باشد. به علاوه، باید به فکر دسترسی و خوانایی برای تمام کاربران هم بود.
چیزی که در طراحی فعلی سایت سامانه مودیان در نظر گرفته نشده است.

حالا در مرحله بعدی، در نرم افزار مدیریت پروژه جیرا و در جلسات آنلاین و حضوری درون تیمی، هماهنگی لازم بین تیم طراحی سایت و فنی با تیم‌های محتوا و تحقیقات بازار انجام و تسک‌های لازم توسط مدیر پروژه راتین برای همه اعضا ایجاد گردید.

هیچ کاری در راتین بدون یک فرایند درست و خارج از سیستم و ورک فلوی مورد تایید مدیر پروژه سخت‌گیر و البته با تجربه راتین انجام نمی‌شود.

حتی در طول پروسه طراحی ما از بچه های خوب واحد مالی هم کمک گرفتیم. چون آنها اولین و مهم ترین کاربران این سایت هستند. مثل تمام تیم‌های مالی و حسابداری سازمان ها در سراسر ایران یا حسابداران جوانی که کارهای یک مغازه ابزار فروشی در مشهد را انجام می دهد.

بعد از اینکه اصلی‌ترین مشکلات سایت را از دید تخصصی و کاربردی توسط سرپرست واحد مالی در آوردیم، از تیم تحقیقات بازار کمک خواستیم و قرار شد طی یک مدت زمان کوتاه و در یک پروسه اجایل، پرسونای کوچکی از مخاطبین و کاربران اصلی سایت تهیه کنیم.

چون‌ که این در راتین یک اصل است: باید همه چیز سر جای خودش باشد حتی اگر قرار باشد در سریعترین زمان ممکن انجام شود.

هم زمان با تمام کارهای طراحی و پرسونا، تیم محتوای راتین هم مشغول انتخاب و طراحی تصویر برای سایت و در کنارش تغییرات یو ایکس و تجربه کاربری سایت هدف بود.

و خب البته نوشتن همین متنی که می‌خوانید و می‌بینید. از اول هم قرار بود داستان این پروژه را برایتان تعریف کنیم. داستان یک صفحه فرود که مثل سیم کشی ها برق در عراق می ماند؛ اما در طراحی‌اش انگار هیچ کدام از این مسافرها در نظر گرفته نشده‌اند.

حالا و پس از دو هفته شما شاهد پیشنهاد تیم طراحی راتین برای UI design‌ مهم‌ترین و پر‌مراجع‌ترین سایت مالیاتی ایران هستید.

یک لندینگ حرفه‌ای که در طراحی آن همه چیز از نیاز کاربران بیشمار، سلیقه کاربران، راحتی خوانش و هدایت مخاطبین، هویت بصری برند به عنوان یک نهاد دولتی طرف حساب با مردم و زیر مجموعه نام یک کشور، تا زیبایی و مینیمالیسم مدرن در آن لحاظ شده است.

حالا چشمهایتان را ببندید و تصور کنید مثل همیشه وارد مرورگر می شوید و تایپ میکنید TAX…. و بیگ بنگ!

به سایت فرضی سازمان امور مالیاتی کشور – میزخدمت عملیات الکترونیکی مورد علاقه ما خوش آمدید!